Trafikteki en büyük tehlikelerden biri olan cep telefonu kullanımı hem dünyada hem de Türkiye'de artan kaza oranlarıyla gündemdeki yerini koruyor. Konuyla ilgili değerlendirmelerde bulunan İSG Uzmanı Öğr. Gör. Esad Sadık Demirtaş, “Sürüş esnasında cep telefonu kullanımı, sürücünün görsel, manuel ve bilişsel dikkatini aynı anda dağıtarak çevresel farkındalığın azalmasına ve tepki süresinin anlamlı düzeyde uzamasına neden oluyor.” dedi.

Mevcut bilimsel bulguların, cep telefonu kullanımının sadece sürüş sırasında değil, görüşme sonrasındaki kısa sürede de dikkat düzeyini olumsuz etkilediğini ortaya koyduğunu kaydeden uzman, “Araştırmalarda, sürüş esnasında mesajlaşmanın, bir araca arkadan çarpma riskini yaklaşık 23 kat artırdığı tespit edilmiştir. Buna karşılık, elde tutularak yapılan telefon görüşmelerinin bu riski 4 kat artırdığı belirtilmiştir.” dedi.

Cep telefonu kullanımına bağlı trafik kazalarında belirgin bir artış var

Son yıllarda hem dünyada hem de Türkiye’de cep telefonu kullanımına bağlı trafik kazalarında belirgin bir artış gözlemlendiğini dile getiren uzman, “Özellikle dikkat dağınıklığı açısından insan beyninin oldukça hassas bir yapıya sahip olduğu dikkate alındığında, aynı anda birden fazla işlemi sağlıklı biçimde gerçekleştirmek oldukça güçtür. Sürüş esnasında cep telefonu kullanımı, sürücünün görsel, manuel ve bilişsel dikkatini aynı anda dağıtarak çevresel farkındalığın azalmasına ve tepki süresinin anlamlı düzeyde uzamasına neden olmaktadır. Bu durum, özellikle ani karar almayı gerektiren trafik senaryolarında, kaza riskini ciddi ölçüde artırmaktadır. Mevcut bilimsel bulgular, cep telefonu kullanımının sadece sürüş sırasında değil, görüşme sonrasındaki kısa sürede de dikkat düzeyini olumsuz etkilediğini ortaya koymaktadır. Bu doğrultuda, sürücülerin araç kullanırken cep telefonu kullanımından kesinlikle kaçınmaları, toplumsal düzeyde trafik güvenliği bilincinin artırılması amacıyla etkili farkındalık kampanyalarının yürütülmesi ve caydırıcılığı yüksek yasal düzenlemelerin hayata geçirilmesi büyük önem taşımaktadır.” dedi.

Araç kullanımı sırasında dikkat dağınıklığı, trafik güvenliği açısından önemli bir risk faktörü Araç kullanımı sırasında dikkat dağınıklığının, trafik güvenliği açısından önemli bir risk faktörü olduğuna işaret eden uzman, “Bu bağlamda, cep telefonunun kullanımı özellikle arama yapmak, gelen çağrılara yanıt vermek veya numara çevirmek gibi işlemler sürücünün dikkatinin yoldan sapmasına ve zihinsel konsantrasyonunun bozulmasına yol açmaktadır. Bu tür bilişsel ve görsel dikkat kayıpları, sürücünün çevresel uyaranlara tepki verme süresini uzatmakta ve ani gelişen trafik durumlarına karşı doğru karar alma yetisini olumsuz etkilemektedir. Yapılan araştırmalar, sürüş esnasında cep telefonu kullanan bireylerin kaza yapma olasılığının kullanmayanlara göre belirgin şekilde daha yüksek olduğunu göstermektedir. Dolayısıyla, sürüş sırasında cep telefonu kullanımının sınırlandırılması, trafik kazalarının azaltılmasında önemli bir önleyici strateji olarak değerlendirilmektedir.” diye konuştu.

Telefonla konuşmak ve mesajlaşmak arasında risk farkı var mı?

Cep telefonu kullanımının, sürüş esnasında dikkat dağınıklığına yol açan başlıca faktörlerden biri olduğunu vurgulayan uzman, şöyle devam etti:

“Bununla birlikte, telefonla konuşmak ile mesajlaşmak arasında dikkat dağıtma düzeyi bakımından anlamlı farklılıklar bulunmaktadır. Telefonla konuşma, öncelikli olarak bilişsel dikkat dağınıklığına neden olurken; mesajlaşma eylemi aynı anda görsel, manuel ve bilişsel dikkat dağınıklığını tetiklemektedir. Bu durum, sürücünün gözünü yoldan ayırmasına, ellerini direksiyondan çekmesine ve zihinsel olarak sürüşten uzaklaşmasına neden olmaktadır. Amerikan Ulusal Karayolu Trafik Güvenliği İdaresi (NHTSA) tarafından yürütülen araştırmalarda, sürüş esnasında mesajlaşmanın, bir araca arkadan çarpma riskini yaklaşık 23 kat artırdığı tespit edilmiştir. Buna karşılık, elde tutularak yapılan telefon görüşmelerinin bu riski 4 kat artırdığı belirtilmiştir. Elde edilen veriler, mesajlaşmanın trafik kazası riski açısından çok daha yüksek bir tehdit oluşturduğunu açık biçimde ortaya koymaktadır.”

Cep telefonu kullanımı genç sürücüler açısından ciddi bir trafik güvenliği sorunu oluşturuyor

Genç sürücüler arasında cep telefonu bağımlılığı ile trafik kazası riski arasında anlamlı bir ilişki bulunduğunu da söyleyen uzman, “Araştırmalar, bu yaş grubundaki sürücülerin cep telefonu kullanımı nedeniyle dikkatlerinin dağıldığını ve bunun da kaza riskini belirgin şekilde artırdığını ortaya koymaktadır. Yapılan bir çalışmada, genç sürücülerin karıştığı kazaların yüzde 58’inin dikkat dağınıklığına bağlı olduğu tespit edilmiştir. Bu dikkat dağınıklıklarının yüzde 12’si doğrudan cep telefonu kullanımıyla ilişkilendirilmiştir. Ayrıca, kazadan önce genç sürücülerin ortalama 4,1 saniye boyunca gözlerini yoldan ayırdıkları belirlenmiştir. Bu bulgular, cep telefonu kullanımının genç sürücüler açısından ciddi bir trafik güvenliği sorunu oluşturduğunu açıkça ortaya koymaktadır.” ifadesinde bulundu.

Tehlike telefonu kapatınca bitmiyor

Emniyet Genel Müdürlüğü Trafik Başkanlığı’nın hazırlamış olduğu bir rapora göre; cep telefonuyla konuşan sürücülerin çevrelerinde meydana gelen tehlikeli durumların bir kısmını hiç fark edemediklerini ortaya koyduğunu anlatan uzman, “Bu bağlamda, sürücülerin basit bir telefon görüşmesi sırasında tehlikeli bir durumu fark edememe olasılıkları yaklaşık yüzde 20 iken, zihinsel olarak yoğun dikkat gerektiren bir görüşme esnasında bu oranın yüzde 29’a kadar yükseldiği belirlenmiştir. Aynı rapora göre telefon ile görüşme tamamlandıktan sonraki ilk 5 dakika içinde kaza olma olasılığının 4.8 kat, 15 dakika içinde de 1.3 kat daha fazla olduğu görülmüştür. Bu durumda görüşme sona erdikten sonra insan odağının hala o görüşmede olabileceği ve kaza olma ihtimalinin artacağını söyleyebiliriz.” şeklinde sözlerini tamamladı.