İş gücü kaybının yanı sıra moral ve motivasyon düşüklüğüne yol açıyor. Bu durum hem iş yerinin verimliliğini düşürüyor hem de diğer çalışanlar üzerinde ek bir yük yaratıyor. Absenteizmin nedenleri bireysel, organizasyonel ve çevresel faktörlere bağlı olarak çeşitlilik gösteriyor.

Sağlık Sorunları, Motivasyon Eksikliği ve İş Tatminsizliği

Absenteizm, çalışanların mazeretsiz veya sürekli olarak iş yerine gelmemesi ya da iş günlerinde sık sık devamsızlık yapması anlamına geliyor. Latince “absens” (yok, bulunmayan) kökünden türeyen bu kavram, iş dünyasında verimliliği düşüren ve iş gücü kaybına yol açan bir sorun olarak kabul ediliyor. Özellikle sanayi devrimi ile iş gücünün kitlesel üretimde önemli hale gelmesi, absenteizmi iş dünyasında kalıcı bir konu haline getiriyor. Çalışanların işe gitmemesinin en yaygın nedeni sağlık sorunlarıdır. Grip, soğuk algınlığı, baş ağrıları gibi kısa süreli rahatsızlıkların yanı sıra kronik hastalıklar (diyabet, kalp rahatsızlıkları vb.) da uzun süreli devamsızlığa neden olabiliyor. Ayrıca depresyon, anksiyete gibi mental sağlık sorunları da absenteizmin önemli nedenleri arasında yer alıyor. Bu tür rahatsızlıklar genellikle çalışanların iş performansını etkiler ve işe devamsızlık oranlarının artmasına yol açıyor. Çalışanlar işlerinde yeterince motive olmadıklarında, işlerine olan bağlılıkları azalır ve bu durum absenteizme yol açıyor. Özellikle monoton, zorlu veya ödüllendirici olmayan işler çalışanlarda motivasyon kaybına neden olabiliyor. İş yerindeki stres, yöneticilerle veya iş arkadaşlarıyla yaşanan problemler, kariyer gelişimi fırsatlarının sınırlı olması veya işin getirdiği sorumlulukların adil olmayan bir şekilde dağıtılması gibi nedenler, çalışanların iş tatminini olumsuz etkiliyor.

Avrupa’nın bazı ülkelerinde çalışanların yıl içerisinde önemli ölçüde hastalık izni alması absenteizm vakalarının artışta olduğunu gösteriyor. Fransa’da hastalık izni alan insanların sayısı son yıllarda o kadar keskin bir şekilde arttı ki, Fransız bütçesi milyar avroluk ekonomik sorunla karşı karşıya geldi. Alman çalışanlar hastalık nedeniyle 19 günden fazla izin alıyor ve bu, ekonominin zorluklarla dolu olduğu bir dönemde rekor seviyeye ulaşıyor. Ekonomiye yılda 200 milyar Euro'ya veya Alman GSYİH'sının %4,5'ine eşdeğer bir maliyete mal oluyor.

İş-yaşam dengesinin kültüre gömülü olduğu İskandinav ülkelerinde de durum çok farklı görünmüyor. Norveç’te işçiler tarafından alınan hastalık günlerinin sayısı 15 yılın en yüksek seviyesi seviyesine ulaşmasıyla devamsızlık açısından başı çekiyor.

Çeşitli faktörler absenteizmi tetikliyor

AVİTA Çalışan Destek Programı İş Mükemmelliyeti Müdür Banu Mercan Öztürk konuyla ilgili yaptığı açıklamada; “İş güvencesinin olmaması veya sürekli işten çıkarılma korkusuyla çalışan bireylerde absenteizm oranları artabilir. Bu tür belirsizlikler, çalışanların motivasyonunu düşürerek işten uzaklaşmalarına yol açabilir. Ayrıca, kariyer gelişim fırsatlarının sınırlı olması veya çalışanların geleceğe dair beklentilerinin karşılanmaması da absenteizmi tetikleyen önemli faktörler arasındadır. Ayrıca olumsuz bir iş yeri kültürü, çalışanların kendilerini iş ortamında rahat hissetmemelerine ve bu nedenle işe gelmek istememelerine neden olabilir. Pozitif bir çalışma ortamının eksikliği, çalışan bağlılığını zayıflatır. Çalışanlar, maaşlarının yetersiz olduğunu düşündüklerinde motivasyonları düşebilir ve devamsızlık yapmaya daha meyilli olabilirler. Maddi tatminsizlik, absenteizm üzerinde doğrudan bir etkiye sahiptir.

Çalışanların sosyal yaşamlarında yaşadıkları sorunlar (kişisel ilişkilerde yaşanan zorluklar, ekonomik sıkıntılar vb.) işe devamsızlık yapmalarına neden olabilir. Pandemi gibi küresel sağlık krizleri sırasında, çalışanlar hem hastalanma korkusuyla hem de karantina gibi zorunlu nedenlerle işten uzak kalabilirler. Bu tür dönemlerde absenteizm oranları doğal olarak yükselir. Ayrıca depremler, sel baskınları gibi doğal afetler, çalışanların iş yerine ulaşamamalarına veya bu dönemlerde işten uzak kalmalarına yol açabilir. Son zamanlarda Avrupa'da çalışanların büyük bir kısmının hastalık izni aldığını görüyoruz. Ülkeler, çalışanlarını hastalık izni almaya teşvik etmek ile onları bu izni kullanmaktan caydırmak arasında hassas bir denge kurmalıdır, bu da ekonomik gerginliğe neden olabilir. Ancak bu, Avrupa'nın demlenen üretkenlik savaşının anahtarı olabilir ve politika yapıcılar ve şirketler için kartları doğru oynamayı daha da önemli hale getirebilir. Son yıllarda absenteizm iş yerinde önemli bir sorun olarak karşımıza çıkıyor. Çeşitli nedenlerle ortaya çıkan bu devamsızlık durumu, bireysel ve organizasyonel açıdan olumsuz sonuçlar doğurabilir. Bu nedenle, işverenlerin ve yöneticilerin çalışan ihtiyaçlarını dikkate alarak sağlıklı bir çalışma ortamı oluşturmaları ve destekleyici bir liderlik sergilemeleri kritik öneme sahiptir. İş yerindeki kültürü iyileştirmek ve çalışanların kişisel sorunlarına duyarlı olmak hem verimliliği artıracak hem de çalışan bağlılığını güçlendirecektir.” dedi.