Tüm vücudumuzda olduğu gibi, bacaklarımızdaki dolaşım sistemi de kalpten pompalanan kanımızı dokulara taşıyan atardamarlar ve lenf damarlarından oluşur. Bu sistemin herhangi bir noktasında meydana gelebilecek bir bozukluk, dolaşımın aksamasına, dokuların yeterince oksijenlenememe-sine ve buna bağlı oluşan çeşitli ikincil sorunlara yol açar.

ATARDAMAR TIKANIKLIKLARI:

Akut (ani gelişen) ya da kronik tıkanıklıkları şeklinde sınıflandırılabilir. Akut damar tıkanıklığının en önemli sebebi, bozuk organlarda en sıklıkla bozuk kese kapakçıkları üzerinde oluşan pıhtıların kopup tıkanıklık oluşan bölgedeki damarı tıkamasıdır. Bu durumda tıkanan damarın olduğu bölgenin aşağısında dolaşım aksar. Saatler içerisinde şiddetli ağrı, ayakta bacakta soğuma, renk değişikliği (morarma) ortaya çıkar. Bu durum acil cerrahi müdahale gerektirir.Ameliyatla damar içindeki pıhtı özel bir kateter yardımıyla temizlenir. Bu müdahalede geciki-lirse dokularda geri dönüşümsüz hasar ortaya çıkar.

KRONİK TIKANIKLIKLAR:

Halk arasında damar sertliği olarak bilinen atheresclerozis yavaş gelişen damar tıkanıklıklarının en önemli nedenidir. Nedenleri arasında yüksek serum, kolesterol düzeyleri, hipertansiyon, diyabet, sigara kullanımı, genetik faktörler sayılabilir. Atheresclerozis sonucunda damar duvarında bir plak oluşur. Ve zamanla büyüyerek kan akımını engellemeye başlar. Hafif tıkanıklıkta uzun zaman yürüme sonrası bacakta ağrı, uyuşukluk, güçsüzlük gibi belirtiler oluşur. Tıkanıklık derecesi arttıkça daha aç mesafelerde yürümekle ağrı oluşur. Hastalığın ileri aşamalarında dinlenir ağrısı ortaya çıkar. Beslenemeyen kanlanması bozulmuş dokularda yaralar oluşmaya başlar. Erken dönemde başvuran hastalarda, ilaç tedavileri verilirken hastalığın ileri aşamaları cerrahi tedavi gerektirir. Kronik atardamar tıkanıklarının bir başka yaygın formu Buerger hastalığıdır. Sıklıkla sigara içicisi genç erkek hastalarda bacaklardaki küçükatar damarları ve çoğunlukla birlikte küçük toplardamar ve sinir kılıflarını da tutan bir hastalıktır. Yürümekle bacak ağrısı, bacakta soğuk duyarlılığı, tekrarlayan yüzeysel damar iltihabı atakları gibi belirtileri vardır. Erken dönemde sigaranın bırakılması ile hastalığın şiddetlenmesi büyük ölçüde engellenebilir. Ancak sıklıkla cerrahi müdahale gerektirir.

TOPLARDAMAR TIKANIKLIKLARI:

Bacaklardaki derin toplardamarların tıkanmasına derin ven trombozu (DVT) denilmektedir. DVT sıklıkla uzun süreli yatak istirahatı sonrası ortaya çıkar. Bunun dışında DVT oluşturabilecek nedenleri şöyle sıralayabiliriz:

• Büyük ameliyatlar sonrası

• Yaralanmalar (özellikle bacak ve kalça kırığı)

• Uzun süreli yolculuklar

• Damar içine takılı cihazların varlığı

• Kan pıhtılaşma hastalıkları

• kanser ve kanser tedavisi Gebelik dönemi (hormonal değişikliklere bağlı)

• Östrojen içeren doğum kontrol hapı gibi ilaçların kullanılması

DVT'de oluşan pıhtı damar içerisinde kan akımını engeller. Akut DVT gelişen bacakta ani oluşan ağrı, diğer bacağa göre çapta artma, bazen ısı artımı, renk değişikliği oluşur. Akut DVT tedavisi pıhtı çözücü ve stalize edici ilaçlarla bacaklara basınç uygulayan çaplarda yapılır. Bacakta yürümekle ortaya çıkan ağrı, ani oluşan şiddetli ağrı, renk değişikliği diğer tarafa göre çap ve ısı farkı, ayak parmaklarında iyileşmeyen yaralar gibi belirtiler görüldüğünde damar tıkanıklığı yönünde hasta tetkik edilmeli ve tedavisi planlanmalıdır.

Op. Dr. Nilgün Suer
(Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı)