Az uyuma, gün içerisinde birçok kez uyku hali gibi değişimlerin yanı sıra fizyolojik olarak da belirtiler gözlemlenmektedir. Acıbadem Ankara Hastanesi Nöroloji Uzmanı Dr. Esra Mıhçıoğlu, yaşımız ile birlikte uykumuzda karşılaşabileceğimiz sorunları paylaştı.

“Yaş ilerledikçe uyku problemleri yaşama ihtimali artar”

Çoğu erişkin uyandığında tam anlamıyla dinç olmak için yaklaşık 8 saatlik bir uykuya ihtiyaç duyar. Bu çoğu 65 yaş ve üzeri erişkin için de geçerlidir. Fakat yaş ilerledikçe uyku problemleri yaşama ihtimali artar. Pek çok faktör tam dinlenmeyi sağlayacak iyi bir uykunun önünde engel oluşturur. Yaşlı erişkinlerin akşamları daha erken saatlerde uykuları gelir veya yatağa gittiklerinde uykuya dalmakta sorun yaşayabilirler. Bütün gece boyunca uykuda kalamayabilirler. Sabah erken saatlerde uyanabilir ve uykuya geri dönmekte sorun yaşayabilirler. Bu problemler yaşlı erişkinleri gün boyu uykusuz bırakabilir.

“65 yaş üstünde uyku döngüsü eskiden olduğu gibi çalışmayabilir”

Pek çok şey uyku problemlerine neden olabilir. Bir erişkin 65 yaşına geldiğinde onun uyku/uyanıklık döngüsü eskiden olduğu gibi çalışmaya devam etmeyebilir. Tütün, alkollü veya kafeinli içki gibi bazı alışkanlıklar uyku problemlerine neden olabilir. Uyku problemleri başka bir hastalık nedeniyle veya var olan bir ağrının kişiyi uykudan alıkoyması nedeniyle olabilir. İlaçlar (tansiyon ilaçları, kolesterolü kontrol eden ilaçlar vb.) da kişiyi uyanık tutabilir. Ayrıca uyku apnesi, huzursuz bacak sendromu veya periyodik bacak hareket bozukluğu gibi uyku bozuklukları olabilir.

“Uyku apnesi gündüz saatlerinde uykusuzluk belirtilerine neden olur”

Uyku apnesi olan kişilerde solunum uyku sırasında 10 – 30 saniye kadar durur. Sonra bir iç çekme ile tekrar solumaya başlarlar. Bu durum bir gecede yüzlerce kez tekrarlanabilir. Bunun olduğu her an kişi hafifçe uyanır. Uyku apnesi olan kişiler genellikle yüksek sesle horlarlar. Uyku apnesi gündüz saatlerinde uykusuzluk belirtilerine neden olur. Ayrıca hipertansiyon ve kalp hastalarının durumunu ağırlaştırabilir.

Uyku apneniz varsa ve fazla kiloluysanız, kilo vermeniz uyku apnenizi hafifletebilir. Yan tarafa yatmak, alkol tüketmemek veya uyku ilaçları kullanmamak da yardımcı olabilir. Uyku apnesi olanların çoğu geceleri hava yollarını açık tutmak üzere özel bir solunum maskesi kullanmak ihtiyacındadır. Buna sürekli pozitif havayolu basıncı (continuous positive airway pressure – CPAP) denir. Bu uyku sırasında normal solunumun devam etmesine yardım edecektir. Uyku apnesi olan bazı kişilerde cerrahi yöntemler yardımcı olabilir.

“Huzursuz sendromu varsa sıcak veya soğuk etkisi yaratacak uygulamalar yapılmalıdır”

Huzursuz bacak sendromu, bacaklardaki zonklama, çekilme, ürperme ve benzeri rahatsızlık verici hisler ve dizginlenemeyen ve bazen de çok güçlü bacaklarını oynatma dürtüsü ile karakterize nörolojik bir hastalıktır. Belirtiler öncelikle kişinin gevşediği veya dinlendiği gece saatlerinde ortaya çıkar ve şiddeti gece boyunca artar. Bacakları hareket ettirmek rahatsızlığı geçirir.

Bu problem yaşlı erişkinlerde daha sık görülür ve ciddi uykuya dalma sorununa neden olur. Huzursuz bacak sendromu varsa bacaklara sıcak veya soğuk ped uygulamaları, sıcak veya soğuk banyo yardımcı olabilir. Rahatlama amaçlı egzersiz ve esneme hareketlerinin iyi geldiği bilinmektedir. Yatmadan önce ayak parmakları, ayaklar ve bacakları ovalamak faydalı olabilir. Bazı ilaçlar da bu sorunun çözümünde tercih edilebilir. Bu konuda doktorunuzla görüşmelisiniz.

“Uyku anında çok fazla tekme hareketi periyodik bacak hareketi sendromuna işaret olabilir”

Bu problemi yaşayan kişiler uyku sırasında, bacaklarıyla pek çok defa tekme hareketi yaparlar. Partnerleri bu durumdan bahsetmedikçe durumun farkında değillerdir. Uyku kalitesinin bozulmasına ve gündüz uykulu bir hale neden olabilir. Huzursuz bacak sendromu ve periyodik bacak hareketi sendromu beraber görülebilir.

Kaliteli bir uyku için yapılması gerekenler

• Her gün aynı saatte yatın ve kalkın.
• 20 dakikayı aşan şekerlemeler yapmayın.
• Öğle yemeğinden sonra kafeinli içecek tüketmeyin.
• Akşamları alkol tüketmeyin. Uykuya dalmanızı kolaylaştırabilirse de gece uykunuzun ortasında uyanmanıza neden olabilir.
• Uykuya dalmak üzere uzun süre yatakta kalmayın. 30 dakika içinde uykuya dalamamışsanız kalkın ve sessizce okumak veya hafif bir müzik dinlemek gibi başka bir şey yapın. Sonra tekrar uyumayı deneyin.
• Kullandığınız ilaçlardan herhangi birinin sizi uyanık tutup tutamayacağını doktorunuza sorun.
• Doktorunuza ağrınız veya başka bir rahatsızlığınızın uyku problemi yaratıp yaratamayacağını sorun.
• Her gün egzersiz yapmaya çalışın. Egzersiz yaşlı erişkinlerin daha iyi uyumasını sağlayabilir.