Gebelik boyunca anne vücudu, hem bebeğin gelişimi ve büyümesini sağlamak hem de kendi vücudundaki dengeyi korumak adına pek çok fizyolojik değişikliğe maruz kalmaktadır. Yapılan çalışmalarda gebelik öncesi beslenme yetersizliği olan kadınlarda gebe kalma şansının daha düşük olduğu ve gebelik durumunda bebekte nöral tüp defekti olasılığının daha yüksek olduğu görülmüştür. Gebeliğin ilk 3 ayında beslenme yetersizliği durumunda ölü doğum, erken doğum ve yeni doğan döneminde ölüm riskinin arttığı gösterilmiştir. Gebeliğin 3. ayından sonra ise düşük doğum ağırlığı ve erken doğum olasılığı artmaktadır. Bebekte anomali oranında nöral tüp defektleri dışında genel olarak bir artış görülmemektedir. Diğer yandan yapılan çalışmalarda yüksek proteinli beslenme veya gebelik sırasında aktiviteye bağlı enerji kaybı ile bebek doğum ağırlığı arasında direk bir ilişki gösterilememiştir. Protein ve enerji yönünden dengeli beslenmenin doğum ağırlığında yaklaşık olarak 30 gram gibi minimal bir artışa yol açtığı gösterilmiştir.

Kalori gereksinimi:

Gebelerde, gebe olmayan kadınlara göre, bazal enerji ihtiyacı yaklaşık olarak yüzde 15-20 oranında artmıştır. Bu ihtiyaç artışı hastanın kilosu ve aktivitesine bağlı olarak 300 – 500 kcal ( minimum kilogram başına 36 kcal/gün) arasında değişmektedir.

Kilo artışı:

ebelikte tavsiye edilen toplam kilo artışı gebelik öncesi vücut kitle indeksine (VKİ = BMI = Body mass index = kg/m2) göre hesaplanır. Gebelik öncesi ağırlığı normal standartlarda olan bir gebenin alması önerilen toplam kilo miktarı 11-16 kilogram arasında değişmektedir. Vücut kitle indeksine bağlı olarak kilo alımı 7 ile 18 kg arasında değişebilir. Fazla kilolu kadınların ( gebelik öncesi ağırlığı standardın yüzde 20'si ve üzerinde olan kadınlar) maksimum alabilecekleri kilo miktarını 11 kg ile sınırlamaları gerekirken, Düşük kilolu kadınlar ( gebelik öncesi ağırlığı standardın yüzde 10'u veya daha azı olan kadınlar) 18 ya da daha fazla kilo alabilirler.

İlk trimesterde (ilk 3 aylık dönem) toplam 1.3-2.7 kg'lık, son iki trimesterde ise haftalık olarak 220-450 gramlık artış olması gerekmektedir. Eğer bir hasta gebeliğin ilk yarısında 4-5 kg'lık kilo artışını gerçekleştirememişse gebenin beslenme durumu dikkatlice gözden geçirilmelidir.

Hastalar gebelikte kilo kaybına karşı uyarılmalıdır. Obez kadınlarda 6.8 kg'lık kilo artışı yeterli olabilmektedir. Ancak 6.8 kg'ın altındaki kilo artışı, plazma hacmindeki yetersiz genişleme ve intrauterin gelişme kısıtlılığı riski ile ilişkilidir.

Gebelik sırasında ortalama olarak 12.5 kg alındığında, bunun 9 kg'nı bebek, plasenta, artan kan hacmi ve sıvı birikimi oluşturmakta; diğer 3.5 kg vücutta yağ olarak depolanmaktadır.

Yapılan çalışmalarda gebelik sırasında yetersiz kilo alımı durumunda erken doğum ve düşük ağırlıklı bebek doğurma oranının arttığı, fazla kilo alımı durumunda ise bebeğin büyük olmasına bağlı olarak sezaryen oranının arttığı gözlenmiştir.

Dr. Osman Denizhan Özgün