Yeni bir kardeşi kabullenme süreci her çocuk için kolay olmuyor. Daha önce sadece kendisine verilen anne-baba sevgisini kardeşiyle paylaşmak, çocukların dengesini bozabiliyor. İstinye Üniversite Hastanesi’nden Çocuk Psikiyatristi Uzmanı Doç. Dr. Seher Akbaş, son derece olağan karşılanması gereken bu durumla başa çıkabilmeleri için ebeveynlere önemli tavsiyelerde bulundu.

Çocuklarda kardeş kıskançlığı, aileler için büyük bir endişe sebebi. Kardeşiyle uyum sağlamayan çocuklar psikolojik olarak hem kendilerini hem de anne babalarını zorluyor. Özellikle annelerinin ilgisini yeniden üzerine çekmek için yeni davranışlar geliştiren bu çocuklar için bilinen en önemli ilaç, hoşgörü. ‘Kardeş kıskançlığı’ durumları yaşanmaya başladığında anne ve babanın çocuklarına eşit zaman ayırmasının önemine dikkat çeken İstinye Üniversite Hastanesi’nden Çocuk Psikiyatristi Uzmanı Doç. Dr. Seher Akbaş, ebeveynlere şu önerilerde bulunuyor:

YA ANNEMİ KAYBEDERSEM?

Kardeş kıskançlığı; annenin hamileliği ve kardeş doğumu sonrası sıklıkla karşılaşılan bir olaydır. Bu durum büyük çocukta var olan dengeyi bozar, ancak geçicidir. Sağlıklı bir ortamda bu denge yeniden kurulabilir. Ancak büyük çocuk farklı düzeylerde kardeş kıskançlığı yaşayabilir. Kabaca tanımlandığında, kardeş kıskançlığı annenin dikkatini çekmede yarışma duygusudur. Yeni bebeğin aileye gelişi büyük çocuğu hem psikolojik hem de fiziksel olarak etkiler. Daha öncesinde sadece kendisine ait olan annesinin sevgisini kaybetme korkusu çocuklarda belirleyici role sahiptir.

KISKANÇLIĞIN BELİRTİLERİ NELERDİR?

Çocuğun bu durumdan mümkün olduğunca etkilenmemesi için çocuğun yaşı, gelişimsel seviyesi ve ebeveyn-çocuk ilişkisi önem taşır. Çocuk daha önce kendisine karşı, anneden ve çevreden gösterilen tüm ilginin bölündüğünün farkındadır. Büyük çocuğun annenin hamileliği ve yeni doğan bebeğin doğumuna ilişkin duyguları ona verilen duygusal destekle doğrudan ilişkilidir. Büyük çocuk, kardeşinin doğumunu daha önce sahip olduğu tüm ilgi, sevgi ve ayrıcalıkların elinden alınması olarak değerlendirebilir. Bu süreçten sonraki algıları, bu algılarına karşı ortaya koyduğu davranış değişiklikleriyle görünür hale gelir. Bunlar uyku, yeme sorunu gibi fiziksel sorunların yanı sıra psikolojik değişimler yaşanabilir. Büyük çocuk, kardeşi gibi uyumama, kardeşi gibi daha önceden edindiği kendi kendine yeme becerisini bırakma, annenin yedirmesini isteme, onun gibi sıvı gıdalar almak isteme gibi davranışlar sergileyebilir. Oyunlarında kardeş doğumu ile ilgili temalar gözlenebilir. Çocuk kardeşini oyunda istemeyebilir, onu yok sayabilir, annenin kendisine ilgili olduğu üzerine oyunlar kurabilir. Hatta annenin kendisine ilgi göstermediği oyunlar, anneye ve kardeşe agresif temalar içeren oyunlar içinde olabilir. Hayali arkadaşlarla oynama ve zaman geçirme, ölüm korkusu, kabızlık, kaka kaçırma, çiş kaçırma, anneye yapışma, korkular, yalnız yatmak istememe, agresyon, sinirlilik, mutsuzluk, içe kapanma ve davranış değişiklikleri gözlenebilir. Bunlar buzdağının görünen kısmıdır. Bu ilk dönemde ortaya çıkan davranış değişiklikleri kolaylıkla fark edilirken, ebeveynin duygusal desteği yeterli olmaz ve uygun sağlıklı bir şekilde bu durum atlatılamazsa, kardeş doğumundan sonra çocuğun kimliğini, gelecekteki yaşantısını derinden etkileyecek değişimler söz konusu olur.

ÇOCUĞUNUZLA İLETİŞİMİ KOPARMAYIN

Anne babanın, yeni bebekle ilgili hamilelik sürecinde ve eve geldiğinde büyük çocuğa yönelik bilgi vermeleri önemlidir. Doğumdan sonra eve bebek geldiğinde tüm ailenin ve çevrenin ilgi odağı olan yeni bebekle karşılaşan büyük çocuğa gösterilen ilginin niteliği önemlidir. Günlük yaşamdaki rutininin mümkün olan en az şekilde değişikliğe uğramasına dikkat edilmelidir. Eve bebek geldikten hemen sonra kreşe ya da başka bir eve gönderilmesi uygun değildir. Annenin yeni bebekle zaman geçirme zorunluluğu olduğu gibi büyük kardeşe zaman ayırması da gereklidir. Büyük kardeşin anneye ve yeni gelen bebeğe yönelik olumsuz duygularını ifade etmesine izin verilmelidir. Bu olmuyorsa oyunlarda çocuğun serbest bir şekilde kardeş temalı oyunlar oynaması için fırsat yaratılmalıdır. Ebeveynlerin sıklıkla düştüğü en büyük yanılgı büyük kardeşin “artık büyüdüğü, bir abi ya da abla olduğu ve durumu idare etmesi, kendilerine yardım etmesi gerektiği” şeklindeki beklentidir. Oysa artık evde iki küçük çocuk vardır. Her iki çocuk da annenin ilgisine ve sevgisine muhtaçtır.