Yemek alışkanlıklarımız, yaşam standartlarımız ve hayat anlayışımız da her geçen gün bu değişime ayak uyduruyor. Ancak biz değiştikçe birçok sağlık problemi de peşimizi bırakmıyor. Tıpkı, kabızlık problemleri gibi… Az hareket ediyor, bolca fast food yiyor ve düzenli beslenmiyoruz. Sonuç ise yaşam kalitemizi hayli olumsuz etkileyen kabızlık! Avrasya Hastanesi’nden İç Hastalıkları Uzmanı Ali Vardar, kabızlık problemlerine dair tüm detayları sizler için anlattı.

Kabızlık nedir?

Kabızlık; bağırsak hareketlerinin yavaşlaması sonucunda dışkılama sıklığının azalması ve dışkılamanın zor hale gelmesidir. Aslına bakılırsa kabızlık; modern çağın değişen yaşam koşulları nedeniyle en sık rastlanan sorunu olarak karşımıza çıkar. Hemen her kişi yaşamının belli dönemlerinde kabızlık sorununu yaşamıştır. Dikkat edilmediği takdirde çok sık rastlanmakta ve uzun vadede hemoroid gibi bazı hastalıklara yol açabilmektedir.

Mutlak kabızlık (organik kabızlık) bağırsak tıkanması sonucu meydana gelir ki bazı hastalıkların (ileus, kolon kanseri, konjentinal megakolon yani hirschsrung hastalığı vb.) teşhis belirtisi olarak çok önemlidir. Kabızlık, çoğu kimsede bağırsakların çalışmasının bozukluğu sonucu görülür. İlerleyici kabızlıkta ise akla mutlaka kalın bağırsak tümörü ihtimali düşünülmeli ve kolonoskopi yaptırılmalıdır. Kolonoskopi yaptırmak zor ve zahmetli bir işlem olsa da teşhis koymanın başka bir yolu yoktur.

Kötü hijyen koşulları kabızlığı hızlandırıyor

Kabızlığın ana nedenleri, kötü alışkanlık ve ıkınma yetersizliğidir. Şöyle ki; aslında alınan besinlerin bağırsaklardan geçişi normaldir. Besin atıkları dışkı şeklinde ortalama 18 saat sonra bağırsağın son bölümüne yani rektuma ulaşmaktadır. Ancak dışkılama refleksi geç uyandığından, çeşitli nedenlerle tuvalete gitmeyi ihmal eden kimse rektumunu boşaltamamaktadır.
Günümüz şartlarında, okul veya iş yerinde tuvaletlerin yeterince hijyenik olmadığı düşüncesi ile tuvalete gitmeyen, zamanında dışkılamayan kişilerde rektuma tekrar dışkı gelinceye kadar dışkılanma hissi oluşmaz. Bu nedenle şartlar değiştiğinde ve kişi eve geldiğinde tuvalete gitme gereksinimi duymaz. Kalın bağırsakta gereğinden uzun kalan dışkının suyu fazla emilir ve kurur. Fekalit denilen dışkıda taşlaşma olur ve kabızlık şikayetini daha da arttırır. Bazen bu taşlaşmış dışkı mekanik yollarla çıkarılmadan dışkılama olmaz.

Bu belirtiler kabızlığa işaret ediyor!

• Bağırsak hareketlerinde azalma,
• Katı dışkı sayısında ve miktarında azalma,
• Katı dışkıyı yaparken zorlanma,
• Karında şişkinlik,
• Karın ağrısı,
• Kusma,

Kabızlık problemleri birçok farklı etkenden kaynaklıyor. Uzun süre kabızlık dışkıda toksit maddelerin etkisiyle;

• Baş ağrısına,
• Sindirim bozukluğuna,
• Zayıflama ve rengin solmasına neden olur.

Yanlış beslenme, yani uzun süre et, pirinç, unlu gıdalar gibi az posa bırakan besinlerin tüketilmesi sonucunda da kabızlık meydana gelir. Bunların aksine bol yeşil sebze, meyve, sulu ve sellülozlu yani kepekli bir diyet listesi kabızlığa engel olma konusunda hayli yardımcı olacaktır.

İlaçlar, kabızlık probleminde başrol olabilir

Bazı ilaç ve hastalıklar da kabızlığa yol açar. Örneğin; tiroid bezinin az çalışması, kanda bazı vitaminlerin ve minerallerin eksikliği kabızlık nedeni olabilir. Kabızlık, troid hormonu, bazı vitamin ve minerallerin eksikliğinde ilk etkilenen organlar, bağırsaklar ve kaslardır. Bu tür eksiklikleri olan kişilerde kabızlığın yanında kaslarda ağrı ve kramplar da gözlenebilir.
Ülserli hastaların aldıkları ilaçlar da kabızlığa sebep olacağından beraberinde laksatif denilen dışkıyı yumuşatıcı ilaçlar da alınmalıdır. Bunun dışında bazı ateşli hastalıkların seyri esnasında (tifo, menenjit, ensefalit vb.) safranın bağırsağa akamadığı hallerde de kabızlık oluşabilir.

Kabızlık çeşitleri

Kabızlık dışkının bağırsaktan geçişinin yavaşlamasıyla ortaya çıkar. Üç temel tipe ayrılabilir. Bunlar; Merkez sinir sistemi bozukluğuna bağlı kabızlık: Sinir sistemiyle ilgili bir hastalıktan ya da ilaçlardan kaynaklanan dışkılama uyarısı yokluğu ya da düzensizliğidir.

Dışkılama refleksindeki bozukluğa bağlı kabızlık: Hemoroit, apse, daralma (stenoz) gibi bağırsak lezyonlarına, bağırsak yumuşatıcılarının yanlış kullanımına, karın içi organlarının iltihaplanmasına, vücuttan genel su kaybına bağlı dışkı miktarında azalma durumlarıdır.

Mekanik kabızlık: Vücutta sıvı kaybı görülür. Bu durumda dışkının içerdiği su ve dolayısıyla hacmi azalır. Diğer nedenler arasında bağırsak kaslarının ya da istemli karın kaslarının zayıflaması sayılabilir. Ayrıca megakolon, yani bağırsağın bir bölümünün sinirden arınarak işlev dışı kalması ve buna bağlı olarak aşırı genişlemesi de mekanik kabızlığa yol açar.

Kabızlık problemlerinin önüne geçmek için…

Kabızlığın tedavisinde öncelikle dışkılamanın bir refleks ve alışkanlık meselesi olduğunu unutmamalıdır. Daha sonra ise diyetin uygun ve sağlıklı bir listeye dönüştürülmesi esastır. Genellikle bol bol sıvı tüketilmeli ve bağırsakta posa bırakacak yiyecekler yenmelidir. Gerekirse laksatif denilen müshil ilaçları alınmalıdır. Kafeinli içecekleri mümkün olduğunca azaltmalıdır. Özellikle halen kabızlık sorunu yaşayanlar sorun düzelene kadar kafeinli içeceklere ara vermelidirler.

Bağırsaklar terbiye edilebilir organlardır. Yarı istemli çalıştığı için kabızlığı önlemek en çok da bizlerin elindedir. Çok ilginçtir ki eğer uzun süre aynı saatlerde tuvalete çıkarsanız, bağırsaklarınız kendini hep o saate göre ayarlayacaktır. Sonuç ise rutine oturmuş bir boşaltım sistemidir.