Vücutta kullanıldıktan sonra toksik maddelerle kirlenen kanı kalbe taşıyan damarlara toplardamar adı verilir.

Bacaklardaki toplardamar duvarlarının elastikiyetinin bozulması suretiyle kanı ileriye doğru hareket ettirememesi, taşıyıcı görevini yapamaması sonucu damarların genişleyip kese halini alması ve belirgin hale gelmesine varis hastalığı adı verilir.

Erişkin erkeklerin yarısında, kadınların ise üçte ikisinde değişik oranlarda varislanmiş damarlar bulunmaktadır.

Varis, ayakta uzun süre ve fazla duran kişilerin hastalığıdır. Berberlerde, tezgahtarlarda, hemşirelerde sık görülür. Kadınlarda, bilhassa hamile olan kadınlarda hormonal etki ile (kadınlık hormonunun etkisi ile) varis ihtimali artmaktadır. Kadınlık hormonu damar duvarlarındaki elastikiyeti azaltarak damarların genişlemesine sebep olur.

Hamilelik döneminde kadınlık hormonu(progesteron) daha fazla arttığı için ve bebek ana toplardamara baskı yaptığı için varis olma ihtimali artar.

Varis oluşumunda, genetik yani soyaçekim de önemlidir.

Çalışan kadın veya erkeklerin yaklaşık yüzde 20'sinde kronik varisler görülmektedir. Bu kişilerdeki damar genişlemeleri değişik derecelerdedir.

Ayakta duran insanlarda adele pompası çalışmadığı için varis oluşumu kolaşlaşır. Kirli kan yerçekimine bağlı olarak, hem de adale pompasının çalışmamasına bağlı olarak ayaklarda birikir. Çok şiddetli kramp tarzında ağrılar yapar.

Adale pompasını şöyle izah edebiliriz:

Yürürken veya ileri geri hareket ettiğimizde kaslarımız kasılıp arasından geçen damarları sıkarak içindeki kanı yukarıya doğru hareket ettirir. Biz bunu hiç fark etmeyiz.

Yani bacak adalelerimiz tıpkı kalp gibi kanı ileri doğru pompalar.

Bacaklarını sarkıtıp oturan hastada da adale pompası çalışmadığı için varis olma riski artar.

Her türlü sıcak(güneş, ultraviyole, sauna, kaplıca, fizik tedavisi) varis oluşumunu hızlandırır.

Bir kadının adet döneminin ikinci yarısında; özellikle son günlerde bacaklarında yorgunluk, şişlik ve ağrı yakınmaları varsa, bunun venöz yetmezlikten (toplardamar kanının geri dönüş güçlüğü) kaynaklandığı bilinmelidir. Başlangıçtaki bu masum yakınmalar ileride varise neden olacaktır.

Varisten korunmak ve tedavi olmak mümkündür, kesin tedavi ise ameliyattır.


Kaynak : Aile Sağlığı Ansiklopedisi