Lekeler, doğuştan, çocukluk ve hamilelik döneminde geçirilen bir takım sistemik rahatsızlıklar sırasında kullanılan ilaçlar ile birlikte artış gösterebilir.

Lekelerin birçoğu özellikle yanak, alın ve çeneye yerleşir, yüze daha mat ve pürüzlü bir görüntü verir. Bunun dışında vücutta, sırt, göğüs ve el üstünde de çıkabilirler. Leke konusunda her şeyden önce dikkatli bir fizik muayene ve iyi bir anemnez şart. Lekeler, doğuştan, çocukluk ve hamilelik döneminde geçirilen bir takım sistemik rahatsızlıklar sırasında kullandığı ilaçlar ile birlikte artış gösterebilir. Bunun dışında güneşe maruz kalan bölgelerde leke artışının olup olmadığı da incelenmelidir.

İyi huylu ve kötü huylu lekelerin olduğunu unutmadan, konunun uzmanı olan dermatologlara başvurmak ve profesyonel yardım almak gerekebilir. İyi huylu lekeler kişiye estetik açıdan rahatsızlık vermediği takdirde alınmasına gerek yoktur. Diğer yandan kötü huylu ben ve lekeleri kontrol altına almak, ben haritalarını çıkartmak ve 6 aylık periyotlar şeklinde onları takip etmek, gerektiğinde cerrahi operasyonla aldırmak gerekebilir.


LEKENİN NEDENLERİ

• Güneş
• Hormonal değişiklikler
• Bazı sistemik hastalıklar
• Genetik
• Enfeksiyonel hastalıklar(mantar…)
• İlaç, yanlış kozmetikler


LEKE ÇEŞİTLERİ

Melasma (Cloasma)

Doğum kontrol hapların içerdiği hormonlar ve hamilelik sırasındaki hormonal değişimler melanin pigmentinin aşırı üretimine neden olabilir. Bu artış ile birlikte en çok güneş gören yanak, alın ve çene gibi bölgelerde boyutları büyük lekeler oluşabilir. Bazen genetik özellik taşıyan bu durumlar tekrarlayan hamileliklerle birlikte artış gösterebilir.

Yaygın hiperpigmentasyon

Böbrek üstü bezi yetmezliği ile oluşan addison hastalığı, hipertiroidizim ve hemokromatoz hastalığında görülür.

Cafe Au LaitAFE

Sütlü kahve renkli olan bu lekeler doğuştan veya erken çocukluk dönemlerinde gelişir, boyutları 2 cm’den 30 cm’ye kadar olabilen bu lekeler bazen tek başlarında olabilirler veya norofibromatozis hastalıkların belirtisi olabilir. Bu yüzden bu lekeler kontrol altında tutulmalılar.

Foto alerjik reaksiyonlar

Ağızdan alınan bazı ilaçlar veya topikal bölgesel sürülen bazı kimyasal ilaçlar veya bitki yaprakları güneş ile birlikte hiperpigmentasyona yol açabilirler. Bazen hafif kızarıklık veya alerjik reaksiyon seviyesinde iken bazen daha ağır reaksiyonlar, bölgesel su toplamaları ve bölgesel lekelerin oluşumuna neden olabilirler.

Kronik güneş veya solaryum banyoları

Güneş ve solaryuma maruz kalmanın sonucunda cilt kendini korumak amacı ile daha kalınlaşır ve melanin pigment üretimi artar, dolayısıyla leke oluşumunda artış görülür.

Çil (Efelid)

En çok yanak, alın ve çene kısmında görülen bu lekeler açık veya daha koyu kahverengi lekeler şeklinde olabilirler. Genelde güneşli mevsimlerde artarken güneş olmayan mevsimlerde azalma gösterirler.

Lentigo

Erken yaşlarda solar lentigo denilirken ileri yaşlarda oluşanlara senil lentigo denilir. Boyutları 2-20 cm olabilirken, renkleri açık kahverenginden siyaha kadar değişen renklerdedir. Lentigolar bazen sistemik bir takım hastalıklarla birlikte olabilirler veya hastalıkların habercisi olabilirler. Örneğin Peutz-jeghers sendromunda lekeler ile birlikte bağırsakta polip ve iç organlarda kanserler görülebilir.

Lekelerde tedavi

Lekelerin oluşum ve ilerlemesinde güneş çok önemli bir faktör olduğundan her şeyden önce güneşin UV ışınlarından çok iyi korunmak gerekiyor. Unutmamak gereken nokta ise UV ışınlarının bir tek güneşli mevsimlerde değil, bulutlu ve karlı havalarda var olduğu ve lekelerin ilerlememesi, yeni lekelerin oluşmaması için her dönemde güneşten iyi korunmak gerektiğidir. Kış aylarında 15-20 faktör güneş koruyucuları kullanmak yeterli iken, yaz aylarında daha yüksek faktör içeren güneş koruyucuları sürmek gerekir. Güneş koruyucular etkilerini 4-5 saate bir kaybettikleri için birkaç saate bir yenilemekte fayda var. Kozmetik sektörü ise bu konuda çok hızlı bir gelişme göstererek çok değişik alternatifler üretiyor. Yüksek koruma faktör içeren fondöten ve pudralar, güneş koruyucu rujlar bu konudaki seçeneklerden birkaç tanesidir.

Medikal tedavi

Bölgeye sürülen ilaçlar bazen bölgenin rengini açabilir veya soyucu nitelik taşıyabilir. Bilinen en önemli renk açıcılar hidrokinon, kojik asit, askorbik asit olup, bazen tek tek bazen kombine şeklinde uygulanabilirken, soyucu nitelikteki ilaçlar ise meyve asitleri veya retinoik asitlerdir ve daha derin tabakalara kadar nüfuz ederler. Soyucular bazen tek başında bazen de başka yöntemler ile birlikte kullanılabilirler.


MEDİKAL UYGULAMALAR

Kimyasal peeling

Kimyasal peelingler yüzeysel, orta ve derin peeling olarak 3 gruba ayrılır. Yüzeysel ve derin peelingler doktorlar tarafından uygulanmalı ve değişik konsantrasyonlarda kullanılmadırlar. Bu meyve asit türevi ilaçlar doğru uygulandıklarında kişinin günlük aktivitelerini ve işe gitmesini etkilemez. Cilt tipi, cilt rengi ve problemin yoğunluğuna göre seans sayısı ve seans araları (ortalama 5-10 seans haftada bir) değişebilir. Derin peeling cildin derin tabakalarına kadar soyma yaptığından, iyileşme dönemi ağır geçer ve doğru yapılmadığında yan etkisi fazla olduğu için çok tercih edilmez.

Dermabrazyon

Bu işlem, derinin en üst tabakası olan epidermis tabakasının tamamı, dermis tabakasının ise üst kısmının dermabrazyon cihazları kullanılarak kaldırılmasıdır. Bu cihazlar hızla dönen tel fırça ya da zımpara kağıdından oluşur ve derinin orta tabakalarına kadar soyulmasını neden olur. İlk iyileşme belirtileri bir hafta içersinde başlarken, birkaç haftaya kadar cildi dış etkenlerden çok iyi korumak gerekir. Sadece ameliyathane ve steril şartlarda bu konuda eğitimi olan plastik cerrah ve dermatologlar tarafından uygulanan bu yöntem keloid oluşma riski olan kişilerde kesinlikle uygulanmamalıdır. Güneş ve yaşlılık lekeleri yanı sıra akne izlerinde de uygulanabilir bir yöntemdir.

Mikrodermabrazyon

Alminyum hidroksi kristallari kullanılarak ciltte yüzeysel peeling yapma yöntemidir, bazen tek başında bazen kimyasal peelingler ile birlikte kullanılabilir, ameliyathane şartları gerekmez. Office şartlarında uygulanabilecek bir yöntem, problemin yoğunluğuna göre seans sayısı değişir.

Cryoterapi (Kriyoterapi)

Lekenin dondurularak ortadan kaldırılmasıdır. Uygulamalar kolay ve pratiktir. Uygulamada sıvı azot veya karbondioksit kullanılır. Uygulamadan sonra bazen kızarıklık veya su toplamalar ve onu takiben koyu renkte kabuklanmalar olabilir. Ortalama 2 hafta içersinde kabuklar dökülür ve daha canlı renkte canlı bir deri ortaya çıkar.

Lazer

Karbondioksit ve Erbium Lazer kullanılabilir. Karbondioksit lazer derin soymaya neden olduklarından, uzun iyileşme dönemleri gösterirler ve kollajen bantlarında yenilenme sağladıklarından aynı anda ciltte gençleşme sağlarlar. İyileşme dönemi zor ve uzun sürelidir. Erbium lazer grubunda ise iyileşme süresi daha kısa, yalnız işlem oldukça kanamalıdır. Ciltteki kollajen yapımında artış olduğundan ciltte aynı anda gençleşme sağlayabilirler.

IPL (Yoğunlaştırılmış atımlı ışık) Kuantum lazer

Ciltte herhangi bir soyulma yapmaksızın ciltteki lekeleri gidermektir. İşlemden sonraki ilk 2 hafta lekenin rengi koyulaşır, hafif bir kabuk tutar. 10-15 gün içersinde kabuklar dökülür ve alttan daha temiz ve pürüzsüz bir cilt çıkar. Problemin yoğunluğuna göre ortalama 1-3 seans uygulama yapmak gerekir. Bu lazer çeşidi el üstündeki güneş lekeleri, dekolte ve göğüste yerleşen lekeler, yüzde ve vücuttaki kılcal damar ve varis, keloid ve epilasyon amacı ile de kullanılabilirler.

En çok uygulanan yöntemler, kısaca kimyasal peeling ve özel yapımlı ilaçlar, maskeler ve lazer uygulamaları olarak sınıflandırılıyor. Lekenin derinliği ve nedeni kişiden kişiye değişmekle birlikte, genelde % 80-% 100 arasında başarı elde etmek mümkündür. Özellikle güneş lekeleri, gebelik lekeleri ve yanlış uygulamaları bağlı gelişen dudak üstü lekelerde oldukça yüz güldürücü sonuçlar almak mümkündür.


ÇOK SORULAN SORULAR

Yüzümdeki lekeler için hangi tedavi uygulanacak?

Uzman hekimimiz tarafından lekeniz değerlendirdikten sonra en uygun tedavi şekli veya şekilleri seçilecektir.

Lekelerim kesin geçer mi?

Lekeler doğuştan olmadıkları takdirde daha kolay geçebilirler. Genelde lekelerde başarı oranı lekenin derinliğine göre %70-%100 arasında değişir.

Lekelerim bir daha tekrarlar mı? Tedavi boyunca sosyal hayatım veya işe gitmem engellenir mi?

Lekelerin tekrarlanmaması için güneşten çok iyi korunmak gerekir. İşe gitmenizi etkileyecek herhangi bir durum söz konusu olmaz.

Hangi mevsimler tedavi için daha uygun?

Çok güneşli bir mevsim olmamasını dikkat etmek gerekir, sonbahar, kış ve ilkbahar daha uygun mevsimler.

Dr. Melisa Eczacıbaşı