Doğal ve zararsız olduğu düşüncesiyle bilinçsizce kullanılan bitkisel ürünler, başta karaciğer hasarı olmak üzere birçok ciddi sağlık sorununa yol açabiliyor. Memorial Ankara Hastanesi Gastroenteroloji Bölümü’nden Prof. Dr. Hakan Bozkaya, bitkisel ürünlerin zararlı etkileri hakkında bilgi verdi.

Bitkisel ürünler mutlaka doktor kontrolünde kullanılmalı

Sindirim sistemi yakınmaları, solunum yolu enfeksiyonları, baş ağrısı, stres, romatizmal rahatsızlıklar gibi birçok nedenle kullanılan ve masum oldukları düşünülen bitkisel ürünlerin sağlık açısından birçok olumsuz etkisi bulunmaktadır. Son yıllarda bu ürünler nedeniyle ortaya çıkan yan etki ve zehirlenmelerin artması, ürünlerin satışı ile ilgili düzenleme ve kontrollerin yeniden gözden geçirilmesi gerekliliğini ortaya koymaktadır. Piyasada bulunan bitkisel ürünlerin salt ticari bir araç olarak görülmeye başlanması ve doktor kontrolü olmadan kullanılması, bu ürünleri sağlık açısından ciddi bir tehlike haline getirmektedir.

Kutuda yazan içeriğe aldanmayın

Bir ürünün kutusunda ya da prospektüsünde içindeki tüm maddeler tanımlanmayabilir. Yapılan araştırmalar, %20’nin üzerinde üründe, belirtilen içeriklerin dışında başka maddelerin de olduğunu ve bunların bazılarının zehirli olabileceğini göstermektedir. Ürünlerin hazırlanma biçimindeki farklılıklar da etkinliklerinin ve zehirliliklerinin farklı olmasına neden olabilmektedir.

Birçok yan etkiye neden olabilir

Bitkisel ürünlerin zehirli etkisinde en önemli hedef organ, karaciğerdir. Karaciğer hasarı ve yetersizliği yapabilen bazı bitkisel ürünler; karabaş otu, çörekotu, sinameki, kedi otu, yaban fesleğeni olarak sıralanabilir. Bazı bitkisel ürünlerin karaciğer hasarı dışında neden olabileceği yan etkiler şunlardır:

• Aloe Vera: Karın ağrısı, ishal ve kalpte ritim bozukluğu
• Chapparal: Karaciğer ve böbrek sorunları
• Ayurvedik Mineraller: Ağır metal zehirlenmesi
• Sığla Ağacı (Cascara Sagrada): Karın ağrısı ve ishal
• Flavonoidler (birçok üründe karışık): Alyuvarların parçalanması (hemolitik anemi) ve böbrek hasrı
• Ephedra: Ajitasyon, titreme, psikoz ve kalp krizi
• Ginkgo Biloba: Kanama
• St. Johns Wort: Alerji, sindirim sistemi şikayetleri, ışık hassasiyeti ve ağız kuruluğu
• Senna: Karın ağrısı, karaciğer hasarı ve kalp ilaçlarının etkisini artırma
• Bodur Palmiye (Saw palmetto): Kalpte ritim bozukluğu
• Deve Dikeni (Milk thistle): Alerji
• Glycrirrhiza Glabra: Ödem, tansiyon ve elektrolit bozukluğu
• Kava: Parkinsonu kötüleştirme ve deri döküntüsü

Başka ilaçlarla etkileşimi tehlikeli sonuçlara yol açabilir

Bitkisel ürünlerle ilgili bir diğer önemli sorun aynı anda kullanılan ilaçlarla etkileşmeleri, bir kısmının etkilerini azaltırken bir kısmının etkilerini artırmalarıdır. Bu ürünlerin başka ilaçlarla birlikte kullanılması, ilaç ve bitkisel ürünün etkileşimleri sonucunda zehirleyici etkinin ortaya çıkmasına veya daha da artmasına yol açabilmektedir. Bu etkiler ölümcül sonuçlara yol açabilir. Örneğin; kan sulandırıcı ilaçlar kullanılırken ephedra, sarımsak, zencefil, ginkgo, papaya, physillium gibi bitkisellerin kullanımı, kanama riskini artırmaktadır. Merkezi sinir sistemine etkili ilaçlar kullanırken, kava ve St. John’s Wort gibi bitkisellerin kullanılması sinir sistemi yan etkilerinin ortaya çıkmasını tetikleyebilir. Sonuç olarak bitkisel ürünler, tanınmasında güçlükler olan hatta sıklıkla onlara atfedilmeyen birçok sağlık sorununa yol açabilmektedir. Bu nedenle bu tür ürünler kesinlikle hekim kontrolünde kullanılmalıdır.